Villa ex-dictator Hoxha nu artistiek centrum in Albanië

De voormalige villa van Enver Hoxha, de overleden communistische dictator en langst regerende leider van Albanië, heeft een opvallende transformatie ondergaan. De historische villa biedt nu ruimte aan internationale kunstenaars om er te werken en te exposeren. Zij zijn gefascineerd door het gebouw waar alleen al de bibliotheek van de oude dictator, de ondergrondse tunnels en het interieur zeer bezienswaardig zijn.

Van machtscentrum naar kunstcentrum

De metamorfose van Villa 31 waar de Enver Hoxha tientallen jaren woonde, tot zijn regime in 1990 ten val kwam, weerspiegelt de radicale transformatie van Albanië: Het land veranderde van een van de meest hermetisch afgesloten landen ter wereld tot de moderne samenleving die het nu is.

Het 4.000 vierkante meter grote huis in Tirana, met meer dan 100 kamers, was ooit een zwaarbewaakte machtsplek waar Hoxha regeerde en tegelijkertijd zijn eigen volk vreesde. Nu biedt de villa ruimte aan 23 kunstenaars uit 15 landen die er werken, exposeren en inspireren. De villa zelf, die nu omringd is door wolkenkrabbers, trendy bars, restaurants en bruisende nachtclubs, is geheel gerenoveerd. Alhoewel de ruimtes opnieuw werden geschilderd weerspiegelt de opzichtige hal met marmeren vloeren nog steeds de oude tijd.

Nieuwe bestemming met historisch besef

De herbestemming van de villa komt voort uit een belofte van de Albanese premier Edi Rama aan de Franse president Emmanuel Macron in 2023 om van de locatie een kunstenaarscentrum te maken. "Iets waar Enver Hoxha zich in zijn graf voor zou omdraaien," aldus Rama.

De ooit hermetisch afgesloten villa is ontdaan van zware gordijnen en het donkere interieur. In plaats daarvan vullen poëzievoordrachten, experimenteel theater, filmvertoningen en kunsttentoonstellingen nu de ruimtes. De voormalige doolhofachtige appartementen zijn omgebouwd tot studio's, waar kunstenaars vrijuit hun emoties en interpretaties kunnen uiten.

Open voor toeristen

De villa was tot nu toe gesloten voor publiek, sinds eind januari hebben de kunstenaars er hun intrek genomen. Met de opening van de exposities in april hoopt men er ook toeristen te kunnen verwelkomen.

Kunst als confrontatie met het verleden

Nita Deda, manager van Art Explora, de Franse stichting achter de transformatie, ziet de kracht van kunst als middel om met een pijnlijk verleden om te gaan. Voor de Oekraïense kunstenaar Stanislava Pinchuk is de bibliotheek van Hoxha een fascinerend onderdeel van de villa. De collectie bevat onder andere werken van communistische iconen zoals Karl Marx en Vladimir Lenin. "Het toont een ideologie die weigert te sterven," zegt Pinchuk. Niet alleen de oude bibliotheek maar ook de ondergrondse tunnels van de villa, gebouwd als schuilplaats in geval van een aanval, intrigeren en inspireren de kunstenaars..

Een controversiële verandering

Niet iedereen is het eens met de transformatie van de villa. Sommigen vinden dat het gebouw onaangeroerd had moeten blijven als tastbare herinnering aan de dictatuur. "Dit is historisch bewijs van wat de dictatuur ooit was," zegt taxichauffeur en Tirana-bewoner Xhevdet Lani. "Het had bewaard moeten blijven voor toekomstige generaties."

Ondanks de kritiek weerspiegelt de opening van het kunstcentrum de ontwikkelingen in Albanië. Met 10 miljoen toeristen in 2023 is het land steeds populairder. Of Villa 31 ook een toeristische trekpleister wordt, zal de toekomst uitwijzen.